Ook jongeren die in een gemeenschapsinstelling of in een voorziening veilig verblijf zitten, hebben recht op gelijkwaardig onderwijs. Nu schiet dat onderwijs in die voorzieningen vaak tekort, zeker voor jongeren in veilig verblijf. In haar jaarrapport pleit de Vlaamse Commissie van Toezicht voor Jeugdinstellingen (CVTJ) voor een zo volwaardig mogelijk onderwijstraject voor jongeren in geslotenheid.

Dit jaar zoomt het CVTJ-jaarverslag in op onderwijs. Hoe staat het met recht op onderwijs in onze jeugdhulpvoorzieningen? "Ook al dragen deze jongeren een rugzak mee met moeilijke dingen die ze meegemaakt hebben of zitten ze er middenin, onderwijs blijft essentieel", zegt Kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens.

Jongeren gaan liefst naar thuisschool
De CVTJ sprak met jongeren in geslotenheid, hun leerkrachten, begeleiders en verantwoordelijken en komt tot een reeks vaststellingen en aanbevelingen. Als het kan, blijven jongeren liever gewoon naar hun thuisschool gaan, digitaal of fysiek. Maar dat is niet altijd mogelijk. Te vaak laat de thuisschool de jongere ook los.

In de gemeenschapsinstellingen was het onderwijsaanbod jarenlang een pijnpunt, maar volgens de CVTJ is het onderwijs er daar sterk op vooruitgegaan. Zo krijgen jongeren er gemiddeld 22 tot 23 uur les per week. In De Zande loopt sinds september 2023 een pilootproject dat streeft naar een onderwijstraject dat zoveel mogelijk aansluit bij dat van de thuisschool van de jongere. Tegen september 2026 erkent het departement Onderwijs dat als erkend onderwijs met mogelijkheid tot certificering.

Recht op onderwijs onder druk
In de voorzieningen veilig verblijf staat het grondwettelijke recht op onderwijs onder grotere druk. Daar hebben jongeren recht op tijdelijk onderwijs aan huis (TOAH), maar dat is beperkt tot 4 uur per week. Op die manier is een volwaardig onderwijstraject onmogelijk. "We vragen de Vlaamse overheid veel meer ambitie te tonen om het recht op onderwijs van jongeren in veilig verblijf te realiseren", luidt het in de aanbevelingen.

De commissie gaat nog een stapje verder in haar aanbevelingen. Om het recht op een gelijkwaardig onderwijs te garanderen, vraagt de commissie aan jeugdrechters om "het onderwijstraject mee in overweging te nemen bij toewijzing aan een gesloten voorziening". Met andere woorden: als de jongere het nog goed doet op zijn thuisschool, wegen de voordelen van de plaatsing in een voorziening dan wel op tegen de nadelen?