De Jeker in Tongeren kampt zoals veel van onze Vlaamse waterlopen met drijvend zwerfvuil. In 2020 plaatste de Vlaamse Milieumaatschappij er twee vuilvangen. Wat begon als een innovatief idee, is ondertussen een beproefd concept: in 2021 werd meer dan 18.000 kg afval uit de Jeker gevist. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir ontving vandaag haar Nederlandse collega-minister Sigrid Kaag in Tongeren om de goede werking ervan te tonen op het terrein.

Waterlopen in Vlaanderen bevatten erg veel zwerfvuil. Het is jammer genoeg verbijsterend hoeveel vuil er uit het water gehaald wordt. In 2021 heeft de Vlaamse Milieumaatschappij op de twee locaties samen al meer dan 18.000 kg zwerfvuil uit de Jeker geschept. Dat is enkel het vuil dat aan de oppervlakte drijft en groot genoeg is om door de barrière tegengehouden te worden. Kleinere partikels blijven niet altijd aan oppervlakte maar zweven onder de barrière door. En heel zware afvalelementen belanden op de bodem.

Ondanks de mooie resultaten die de vuilvangen boeken, blijven onze waterlopen nog steeds vervuild. Het zal inzet en grensoverschrijdende samenwerking vereisen om het tij te doen keren. Daarom hebben binnen- en buitenlandse partners via het Interreg Euregio Maas-Rijn project LIVES vier jaar lang de handen in mekaar geslagen om plastiekvervuiling in het Maasbekken aan te pakken. Van 2018 tot 2022 hebben de partners intensief samengewerkt: vuilvangers plaatsen, opruimacties organiseren, slim monitoren en sensibiliseren. Naast de plaatsing van de 2 vuilvangen in Tongeren, heeft de Vlaamse Milieumaatschappij nog 5 andere vuilvangen geplaatst in het Maasbekken, nabij Pelt en Maaseik.

Een vuilvang is een barrière die het drijvend vuil, vooral zwerfvuil zoals blikjes en verpakkingsmateriaal, tegenhoudt. Op geregelde tijdstippen wordt de vuilvang leeggemaakt en wordt al het vuil geïnventariseerd om na te gaan wat de oorsprong ervan is. Dankzij een vlotte samenwerking met de stad Tongeren is het al gelukt om een aantal van de vervuilers op te sporen en aan te manen.

“Naast de verwijdering van het vuil uit de waterloop is het cruciaal dat we ook brongericht werken. Preventie en handhaving zijn hierbij cruciaal,” zegt Patrick Jans, schepen van Milieu van Tongeren.

Enkel het vuil opvangen en opruimen, is dweilen met de kraan open. Als we zwerfvuil in onze waterlopen willen aanpakken, moeten we voorkomen dat het erin terecht komt. Voor effectieve preventieve acties moet het afval consequent gemonitord worden, moet de bron van het afval teruggevonden worden en moeten de juiste actoren aangesproken worden. Hiervoor is een goede en doorgedreven samenwerking nodig met de lokale besturen én afstemming met de buurlanden.