Na een intensieve voorbereiding en taalopleiding in eigen land zijn sinds oktober vorig jaar 25 Indiase verpleegkundigen aan de slag in België: zes in het Noorderhart Mariaziekenhuis in Pelt, één in het Ziekenhuis Oost-Limburg in Genk en achttien in het UZ Leuven. Bij Noorderhart werken ze op diverse afdelingen zoals orthopedie, gastro-enterologie, geriatrie en locomotorische revalidatie. Vier maanden na de start evalueert Noorderhart samen met ZOL en UZ Leuven dit proefproject en delen ze aanbevelingen voor andere ziekenhuizen die buitenlandse werknemers willen inzetten. Het proefproject kende een jarenlange voorbereiding. Noorderhart werkte hiervoor samen met ZOL en UZ Leuven, in rechtstreeks overleg met de Indiase overheid om commerciële tussenpersonen buiten spel te houden. De eerste selectie van verpleegkundigen gebeurde via Odepc, de Indiase tegenhanger van VDAB, terwijl de finale keuze gezamenlijk werd gemaakt door de drie ziekenhuizen. Voor de intensieve taalopleiding sloten ze een samenwerking met het Instituut Levende Talen van de KU Leuven, dat de deelnemers opleidde tot niveau B1. Nu de Indiase collega’s aan de slag zijn, volgen ze één keer per week extra taalondersteuning via het Centrum voor Levende Talen, met als doel het behalen van niveau B2. Omdat hun diploma’s nog worden gelijkgeschakeld, werken de Indiase medewerkers voorlopig in zorgondersteunende functies onder supervisie van een verpleegkundige. Uitdagingen Het traject kende de nodige uitdagingen. Van de 150 Indiase kandidaten die aanvankelijk naar België wilden komen, startten zo’n 50 met de intensieve taalopleiding. Uiteindelijk behaalden 25 van hen taalniveau B1 en maakten de overstap naar België. “Het is niet te onderschatten hoe groot de uitdaging is om Nederlands grondig te kunnen spreken, begrijpen en schrijven”, vertelt verpleegkundig en paramedisch directeur van Noorderhart Chris Swaelen, die het proefproject coördineerde. “Om niet te moeten inboeten op veilige kwalitatieve zorg, is het voor zorgverleners extra belangrijk om de Nederlandse taal machtig te zijn. Het ziekenhuis merkt op dat de evolutie in het leren van de taal sneller gaat nu de Indiase zorgcollega’s in België aan het werk zijn. In juni doen ze hun taalexamen niveau B2." Daarnaast merken ze bij Noorderhart op dat de gelijkschakeling van diploma’s in Vlaanderen trager verloopt in vergelijking met buurlanden Duitsland en Nederland. “Daar neemt het zo’n zes weken tot drie maanden in beslag”, aldus Swaelen. “We moeten toegeven dat het administratieve proces voor de gelijkschakeling van diploma’s in Vlaanderen moeizaam gaat. Ondertussen zijn we 12 maanden na de aanvraag van het dossier. We onthouden dat het belangrijk is om veel vroeger de dossiers voor gelijkschakeling in te dienen en pas nadien te starten met de taalopleiding.” Het ziekenhuis raadt ook aan om projecten rond arbeidsmigratie op een ethisch verantwoorde manier te doen. “Alle contacten verliepen rechtstreeks met de Indiase overheid, waardoor alle partijen met zekerheid konden zeggen dat dit project geen impact heeft op de gezondheidszorg in dat land. Ook blijft de nadruk liggen op de kwaliteit en niet op kwantiteit. De sterke begeleiding op het vlak van huisvesting en inburgeringtrajecten in de eerste maanden zijn ook erg belangrijk om het project te doen slagen.” Buitenlandse werknemers in de zorg Voor Noorderhart zijn er belangrijke redenen om buitenlandse werknemers in de zorg aan te trekken. Er is natuurlijk het bekende personeelstekort in de zorg, maar dat is zeker niet de enige motivatie om ook in de toekomst buitenlandse werkkrachten aan te trekken. “Het spreekt voor zich dat zeven Indiase collega’s het personeelstekort in de Limburgse zorg niet gaan oplossen. We hebben dan ook nooit de pretentie gehad om te zeggen dat dit een oplossing zou zijn, maar zien het als een klein stukje in de grote puzzel die we moeten leggen om het personeelstekort in de gezondheidszorg aan te pakken. We kozen bewust voor een kleinschalig project. In heel Europa zijn er vragen vanuit andere werelddelen om in onze zorginstellingen aan de slag te kunnen. We zien het als onze maatschappelijke taak om mensen die geen toekomst hebben in hun eigen land een kans te geven”, besluit Swaelen.

Dit jaar staan er 241 knelpuntberoepen op de nieuwe knelpuntberoepenlijst, dat zijn er 7 meer dan vorig jaar. In de top 10 van zwaarste knelpuntberoepen staat de technicus voor industriële installaties voor het eerst op één, gevolgd door verpleegkundige en schoonmaker bij mensen thuis. Onder meer met knelpuntopleidingen en werkplekleren willen minister Brouns en VDAB de knelpuntberoepen aanpakken. "Met de knelpuntberoepenlijst van VDAB meten we elk jaar de temperatuur op de arbeidsmarkt. Na een stijging met 27 beroepen vorig jaar, kennen we ook dit jaar opnieuw een stijging (+7). Ongeveer 40% van alle beroepen hebben vandaag een knelpuntkarakter. Deze nieuwe cijfers tonen aan dat de krapte op de arbeidsmarkt nijpend blijft en ook de komende jaren niet zomaar zal verdwijnen. Ik trek dan ook voluit de kaart van opleiding en levenslang leren om deze knelpuntberoepen in te vullen, in het bijzonder voor talenten die vandaag (nog) niet actief zijn op de arbeidsmarkt. Via werkplekleren laten we zo snel mogelijk ook de werkvloer aan bod komen waardoor de werkzoekende al doende de nodige competenties voor een bepaalde job verwerft. Een win-win voor zowel de betrokkene als de werkgever die zijn vacatures wil invullen", aldus Vlaams minister van Werk Jo Brouns Stijging knelpuntberoepenVandaag publiceert VDAB zijn jaarlijkse knelpuntberoepenlijst. Ondanks de economische onzekerheid en voorzichtigheid bij werkgevers blijft de arbeidsmarkt voor een aantal profielen zeer krap. In 2024 neemt het aantal knelpuntberoepen toe. Op de VDAB knelpuntberoepenlijst voor 2024 staan 241 beroepen. Dat zijn er zeven meer dan vorig jaar. Dat een beroep een knelpuntberoep is kan aan het grote aantal vacatures liggen, maar ook aan de arbeidsomstandigheden zoals weekend- of avondwerk, of diploma-vereisten. Het onderzoek naar de knelpuntberoepen is steeds gebaseerd op twee pijlers: een kwantitatieve studie op basis van gegevens die VDAB heeft over vacatures en werkzoekenden, en een uitgebreide kwalitatieve bevraging van relevante sectororganisaties en experten van VDAB. Het is daarenboven niet alleen voor de 241 knelpuntberoepen, maar voor de meeste beroepen een uitdaging om mensen te vinden. De spanningsindicator, dat is de verhouding tussen het aantal werkzoekenden en het aantal vacatures, gaf in december 2023 aan dat er per vacature gemiddeld slechts 2,3 kandidaten zijn. De knelpuntberoepenlijst is dan ook vooral een prioriteitenlijst met beroepen waarvoor de invulling van vacatures moeilijker verloopt dan voor de andere beroepen. Technicus voor industriële installatiesVooral de zoektocht naar technisch personeel blijft voor vele werkgevers bijzonder moeilijk. Zo voert technicus industriële installaties de top tien van knelpuntberoepen aan. Ook technicus industriële automatisering en onderhoudsmecanicien staan in deze top tien, net als een aantal specifieke bouwberoepen zoals werfleider, calculator bouw en – voor het eerst – wegenwerker. Verpleegkundige blijft ook één van de grootste knelpuntberoepen, net zoals schoonmaker bij mensen thuis, medewerker in de fruitteelt en accountant. De oorzaak van het knelpunt ligt niet altijd enkel bij een tekort aan kandidaten. De vraag naar specifieke competenties zoals communicatieve vaardigheden, klantvriendelijkheid, commercieel-technische kennis en talenkennis maakt het soms moeilijk om geschikte werknemers te vinden. Gebrek aan ervaring of mobiliteitsproblemen vormen dikwijls bijkomende hinderpalen. Daarnaast bemoeilijken ook specifieke arbeidsomstandigheden zoals zwaar fysiek werk, weekend- en avondwerk, deeltijdse en tijdelijke contracten het vinden van kandidaten. De kloof tussen de verwachtingen van kandidaten en werkgevers is soms groot en bemoeilijkt een vlotte invulling van vacatures. 241 kansenberoepenOp basis van deze lijst erkent VDAB opleidingen voor knelpuntberoepen. Dat betekent dat werkzoekenden deze opleidingen gratis kunnen volgen. Ze behouden hun uitkering, en VDAB komt tussen in de onkosten voor vervoer en kinderopvang. In 2023 volgden werkzoekenden 16.920 knelpuntopleidingen, dat is ongeveer 76% van het totale aantal gevolgde opleidingen bij VDAB (cijfers t.e.m. september 2023). VDAB gaat daarnaast ook langs bij werkgevers met knelpuntvacatures. Deze werkgevers kunnen rekenen op dienstverlening op maat. Zo leidt VDAB kandidaten op maat van de vacature op. Dat betekent dat VDAB voorziet in basisopleidingen, en een kandidaat daarna tijdens een stage zijn opleiding kan voltooien bij de werkgever. Voor anderstaligen is job- en taalcoaching op de werkvloer mogelijk. "Mensen stimuleren om knelpuntopleiding te volgen""Om meer mensen te stimuleren om een knelpuntopleiding te volgen, ging in uitvoering van het Vlaamse Werkgelegenheidsakkoord in het najaar de knelpuntpremie van start. Sinds 1 september 2023 kunnen mensen die langer dan twee jaar niet-beroepsactief zijn, een premie krijgen als ze een langdurige opleiding volgen voor een knelpuntberoep. Uit eerste cijfers blijkt dat vandaag al 230 mensen er gebruik van maakten. Dat is een goede start, maar uiteraard mikken we hoger en zal VDAB de komende weken en maanden samen met diverse partnerorganisaties dit instrument extra in de kijker zetten," zegt Vlaams minister van Werk Jo Brouns. "Opleiding is gratis voor werkzoekenden""De knelpuntberoepen zijn in feite kansenberoepen: het zijn de beroepen met de grootste kans op werk. Daarom investeren we in deze beroepen. Werkzoekenden kunnen gratis een opleiding volgen voor een knelpuntberoep. Werkgevers met vacatures voor een knelpuntberoep kunnen onze hulp inschakelen. Tegelijkertijd weten we dat we kunnen proberen om de krapte te verlichten, maar de oorzaken voor de krapte kunnen we niet oplossen. De stuwende kracht achter de krapte is namelijk de vergrijzing. Voor structurele knelpuntberoepen moeten we nadenken over het sneller introduceren van technologieën en businessmodellen die de productiviteit kunnen verhogen en de vraag naar arbeidskrachten kunnen verminderen," zegt Wim Adriaens, CEO van VDAB. Alle knelpuntberoepen vind je hier.

Vandaag is het internationale Dag van de Verpleegkundige TV Limburg liep een ochtend mee van Céline Van De Brok. De Hamontse staat al zes jaar op de daghospitalisatie in het Peltse Noorderhart. "Het is een passie," zegt de 28-jarige. "En het respect van de patiënten én de afwisseling maakt dat één van de belangrijkste jobs in de maatschappij uitdagend blijven."

Verpleegkundige blijft bij uitstek hét knelpuntberoep, dat blijkt uit cijfers van VDAB. In totaal staan er voor dit jaar 190 functies op de knelpuntberoepenlijst. Naast beroepen in de zorg staan er ook heel wat technische beroepen op de lijst. Bij de Hogeschool PXL is het aantal inschrijvingen voor de opleiding Verpleegkunde licht gestegen ten opzichte van vorig jaar. Heel wat studenten kiezen nog op latere leeftijd om de zorg in te stappen. Enerzijds omdat het altijd al een droom is geweest, maar anderzijds ook doordat er jobzekerheid is.

Bij het Jessa Ziekenhuis in Hasselt zijn ze op zoek naar tien verpleegkundigen voor de dienst Intensieve Zorg en het operatiekwartier. En ze gebruiken hiervoor een wel zeer opvallende wervingscampagne. In de stijl van het tv-programma Temptation Island verleiden ze geïnteresseerden tot een job in het ziekenhuis.

In heel Limburg wordt er vandaag door de zorgsector geprotesteerd. Aan verschillende woonzorgcentra en ziekenhuizen zijn er acties om aan de overheid te laten zien dat het water hen aan de lippen staat. Het applaus tijdens de coronacrisis was leuk, maar daar moet nu ook iets tegenover staan klinkt het. De zorgsector wil meer middelen zodat de werkdruk daalt en dienstverlening verbeterd kan worden. Wij trokken naar woonzorgcentrum Het Park in Neeroeteren waar alle personeelsleden van zich lieten horen.

De verpleegkundigen krijgen elke dag een applaus voor hun inzet tijdens de coronacrisis. Mooi, maar dat is niet wat ze echt nodig hebben. In een video die nu druk gedeeld wordt op sociale media geven de verpleegkundigen aan dat ze niet enkel vandaag hard werken, met de hashtag #werenotonlyheroesjustforoneday. De koepelvereniging van spoedverplegers wil een erkenning als zwaar beroep en een betere verloning. De zorgverleners werken zich uit de naad en willen dat er een beter evenwicht komt tussen werk en privé. Ze willen daarvoor inspraak in de besluitvorming én een betere vertegenwoordiging in de beleidsorganen. #werenotonlyheroesjustforoneday from Geert Berden on Vimeo.

Iedere avond applaudisseren we voor de helden in de verpleegkunde en de zorgkunde, maar intussen staan er wel bijna 2.800 vacatures open voor deze functies. Directeurs smeken om zorgverleners, maar vinden ze niet. Almaar minder studenten kiezen voor zorgopleidingen.